Brandwerende voegafdichting, tien controlepunten

De laatste jaren bestaat  terecht veel aandacht voor brandveiligheid. Door toepassing van de juiste bouwstoffen én aandacht voor de bouwkundige detaillering worden de risico’s van brand zo veel mogelijk beperkt. Veel kennis is beschikbaar over in het oog springende bouwstoffen zoals deuren, gevels en glas. Ook over details als doorvoeringen is voldoende te vinden.  De informatievoorziening over brandwerende afdichting van voegen en naden lijkt er bekaaid af te komen. Misschien is de gedachte dat een naadje wel kan worden gedicht met een brandwerende kit. Maar wat te doen met brede voegen? Welke kwaliteitseisen moeten worden gesteld aan bouwstoffen waarmee dilatatievoegen brandwerend worden afgewerkt?  In dit artikel geven wij u de tien essentiële controlepunten.

De vereniging BBN besteedt  in het hoofdstuk ‘Doorvoeringen’  (testnorm EN 1366-3) van haar verder compleet ogende uitgave  “De essentiële bouwkundige controlepunten” (editie 2015/2016) zegge en schrijve twee regels aan ‘brandwerende naden’. In editie 2018/2019 is een meer uitgebreide tekst te vinden, maar nog steeds onder “Doorvoeringen”. Het woord ‘naad’ suggereert een smalle voeg. Voegen kunnen echter een flinke breedte hebben. Ze komen ook niet alleen bij doorvoeringen voor. BBN stelt terecht dat testnorm 1366-4 ‘afdichtingen voor lineaire voegen’ van toepassing is. Op basis van de testresultaten wordt een bouwstof vervolgens geclassificeerd met behulp van norm EN 13501-2.

Met een classificatierapport is de geschiktheid voor uw toepassing eenvoudig te controleren:

1. Classificatierapport: dit is het enige erkende en goedkeurde document.
2. Testdatum: het rapport is geldig als de proeven zijn uitgevoerd na november 2006.
3. Geldigheid: een classificatierapport is vijf jaar geldig.
4. Normen: het classificatierapport dient te zijn opgesteld in overeenstemming met de normen EN 13501-2 en de EN 1366-4. Brandwerende kit is soms alleen getest volgens EN-1366-3 (doorvoeringen).
5. Classificatie: In het rapport zijn één of meer classificaties gegeven. Deze ziet of zien er als volgt uit: (EI of E) – (H of V) – (Mxx of X) – (B of F) – (Wxx). De code geeft essentiële informatie over het toepassingsgebied. Zie punt 6 tot en met 9.
6. E xx of EI xx. E = rook- en vlamdicht. I = temperatuurisolatie. Het getal ‘xx’ geeft het aantal minuten aan dat de bouwstof voldoet.  Voegvullingsmaterialen dienen een EI classificatie te hebben voor de breedte van uw voeg.  De geteste voegbreedten zijn in millimeters aangegeven achter de ‘W’.
7. Positie. Horizontaal (H) of verticaal (V). Een test die is uitgevoerd in verticale positie is niet geldig voor horizontale toepassingen.
8. Met of zonder voegbeweging. Bij een ‘X’-classificatie is de voeg tijdens de proef niet geopend. Een ‘X’-geclassificeerde bouwstof mag dus niet worden toegepast in een voeg die in breedte kan variëren. Bij een M-classificatie wordt een getal vermeld. Dit staat voor het openingspercentage tijdens de test. Controleer of de bouwstof de beweging van uw voeg kan volgen.
9. Met of zonder overgang tussen twee lengten. B of F? Bij een classificatie ‘B’ (fabrieks- én ter plaatse gemaakte verbindingen) zijn de overgangen meegenomen in de test. Kies voor ‘B’ als u ‘lassen’ moet maken in het werk. Dit is bijvoorbeeld het geval bij een voegbreedte die niet overal gelijk is. U zult dan waarschijnlijk een overgang moeten maken tussen verschillende formaten voegvulling. ‘F’ geclassificeerde bouwstoffen mogen dan niet worden gebruikt.
10. Blootstelling aan brand: in het classificatierapport is aangegeven hoe het voegvullingsmateriaal is getest. Een test die is uitgevoerd op een proefstuk dat niet direct aan vuur is blootgesteld, is niet van kracht voor een toepassing met een directe vlambelasting.

Door de opdeling van een gebouw in aparte ruimten – compartimenten – wordt verhinderd dat brand en rook zich ongehinderd en ongelimiteerd kunnen verspreiden. In het bouwbesluit wordt een onderscheid gemaakt in brand- en in rookcompartimenten. Meer over compartimentering is te vinden in het artikel ‘Voegen in brandcompartimenten’. Kijk op onze website voor informatie over ons programma brandwerende voegafdichtingen.

Voegen in brandcompartimenten

In brandwerende scheidingsconstructies komen naast deuren en ramen ook andere openingen voor zoals leidingdoorvoeringen en dilatatievoegen. Om te voorkomen dat een brand zich via deze openingen snel kan uitbreiden, dienen de voegen te worden afgedicht met materialen die voldoen aan de gestelde eisen. Welke normen en classificaties gelden er voor deze voegafdichtingen?

Landelijke voorschriften voor het brandveilig gebruik van gebouwen zijn vastgelegd in het Bouwbesluit 2012. Ook als er geen vergunningen of gebruiksmeldingen nodig zijn, moet een gebouw voldoen aan de brandveiligheidseisen. De algemene eisen uit het Bouwbesluit zijn voor de meeste gevallen voldoende om een brandveilig gebruik van een bouwwerk te waarborgen.

Uitgangspunt bij de brandveiligheidseisen is compartimentering. Door de opdeling van een gebouw in aparte ruimten wordt verhinderd dat een brand zich ongehinderd en ongelimiteerd kan verspreiden. Een brandcompartiment, dat bestaat uit één grote of verschillende kleine ruimten, moet gedurende een bepaalde tijd vuur en rook tegengehouden zodat een veilige vluchtroute ontstaat voor de in het gebouw aanwezige personen.  Rook verspreidt zich veel sneller dan brand en kan de vlucht uit een gebouw ernstig  vertragen.  Het bouwbesluit eist daarom dat een brandcompartiment moet worden opgedeeld in één of meer rookcompartimenten of zogenoemde subbrandcompartimenten. De grootte van de diverse ruimten is afhankelijk van vorm en grootte van het gebouw, gebruiksfunctie en de mogelijke bezettingsgraad.

brandwerende voegafdichting onder dilatatievoegprofiel

Een compartiment wordt in principe begrensd door vloer, plafond en wanden. Deze bouwdelen dienen elk een bepaalde brandwerendheid te hebben. De brandwerendheid wordt uitgedrukt in de tijd dat een element zijn taak naar behoren vervuld.  Voor de vaststelling daarvan verwijst het bouwbesluit naar NEN 6068. Hierin wordt een verbinding gemaakt tussen de begrippen brandwerendheid en de weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag  WBDBO. De WBDBO is de kortste tijd die een brand nodig heeft om zich uit te breiden van het ene naar het andere compartiment. In dit artikel gaan we alleen in op branddoorslag. Dit is uitbreiding van een brand anders dan via de buitenlucht. De weerstand tegen branddoorslag van een constructie kan worden bepaald aan de hand van de brandwerendheid van de verschillende bouwstoffen op de weg van de brand. Een voegvulling met daarop een dilatatievoegprofiel heeft bijvoorbeeld een andere WBDBO dan een voegvulling alleen.

Voor de vaststelling van de brandwerendheid van een bouwstof verwijst de 6068 naar testnorm NEN 6069. Deze is inmiddels vervangen door diverse Europese normen en geldt als ‘brugdocument’. Brandwerende voegvullingen worden getest volgens EN 1366-4 ‘afdichtingen voor lineaire voegen’.  De brandwerendheid wordt vervolgens vastgesteld met de EN 13501-2.

standaard brandcurve

Lineaire voegen kunnen voorkomen in zowel wanden als plafonds. Vedafeu brandwerende voegvullingen zijn daarom getest in zowel horizontale als verticale positie. In beide gevallen werd de voegvulling aangebracht tussen twee betonnen platen van 200 mm dikte. Omdat de afdichtingen vaak in bewegende dilatatievoegen worden toegepast, werd tijdens de test de voegopening langzaam groter gemaakt tot een bepaald maximum na 59 minuten.  In het proefstuk werd een verbinding opgenomen tussen twee stukken van de bouwstof.

De officiële classificaties van bijvoorbeeld Vedafeu C zijn:

• EI 240 – H – M 20 – B – W10 to 200
• EI 240 – V – M 20 – B – W10 to 120

Dit betekent:

EI xxx:  Vlamdichtheid en temperatuurisolatie in minuten.  Er mogen geen vlammen door de constructie komen. De temperatuur aan de koude kant mag niet meer dan 140 °C gemiddeld en 180 °C op bepaalde punten oplopen.

H/V: Horizontale of verticale toepassing

M xx: Het getal staat voor het percentage dat de voeg werd geopend

B: Fabrieks- en ter plaatse gemaakte verbindingen

W: De breedte van de oorspronkelijke voeg waarvoor de classificatie van toepassing is.

Meer informatie over de geschiktheid van afdichtingsmaterialen vindt u in: ‘Brandwerende voegafdichting, 10 controlepunten‘.